Wiodącą metodą terapii jąkania jest brytyjski program Palin Parent-Child Interaction Approach (Pailin PCI), w której terapią objęte jest zarówno jąkające się dziecko, jak i jego rodzice. Terapia opiera się na wykorzystaniu interakcji rodzic–dziecko.
Podstawą programu Palin PCI jest założenie, że rodzice mają być ważnym elementem i partnerem w terapii jąkania u ich dziecka. To rodzice, wspólnie z logopedą, ustalają i realizują cele, a więc są też odpowiedzialni za efekty swojej pracy. Palin PCI jest przeznaczony do terapii dzieci do 7. roku życia. Program terapii jest dostosowany indywidualnie do każdej rodziny, w oparciu o potrzeby dziecka. W terapii oprócz pracy z całą rodziną stosowane są także strategie bezpośrednie upłynniania mowy dziecka, takie jak spowolnienie tempa mowy, miękki start mówienia czy stosowanie pauz w mówieniu.
Teoretyczne podstawy metody interakcyjnej zakładają, iż:
- rodzice w instynktowny sposób wspomagają płynność mowy ich dziecka
- styl interakcji rodziców dzieci jąkających się nie różni się od stylu interakcji rodziców dzieci niejąkających się
- sposoby interakcji rodzica z dzieckiem mogą być modyfikowane,a tym samym mogą zwiększyć płynność mowy dziecka
- jąkanie wpływa na jakość interakcji rodzic –dziecko
- dziecko z podatnością na jąkanie gorzej radzi sobie w interakcjach z dorosłym, dlatego też wymaga wsparcia w tym zakresie
(Kelman, Nicholas, 2008; Meyers, 1991; za: Zastosowanie metod Palin PCI i Lidcombe Program w terapii jąkania wczesnodziecięcego, A. Mielewska i K. Węsierska).
Drugą wiodącą terapią, która może zostać zastosowana jest metoda mająca na celu modyfikację jąkania u dzieci zarówno w wieku przedszkolnym, jak i szkolnym, czyli tzw. jąkanie bardziej płynne. Terapia polega na nauczeniu się jak można modyfikować własne jąkanie tzn. jak zmniejszyć siłę zająknięcia, aby jak najmniej utrudniało ono proces porozumiewania się. Celem procesu terapeutycznego jest dokładne poznanie charakteru jąkania i tego co się dzieje podczas zajĄknięcia z nim przez pacjenta, uodpornienie się na sytuację zająknięcia i zaprzestanie unikania pewnych słów czy sytuacji komunikacyjnych oraz upłynnienie jąkania.
W terapii wprowadzane są także elementy australijskiej metody Lidcombe – behawioralnej terapii bezpośredniej dla jąkających się dzieci w wieku przedszkolnym. Osią programu jest metodologia warunkowania instrumentalnego.
Podczas terapii pracujemy także nad prawidłowym oddechem przeponowo – żebrowym, prowadzimy ćwiczenia fonacyjne oraz relaksacyjne.
Terapia jąkania u osób dorosłych
Terapia prowadzona jest jedną z metod: mówienia bardziej płynnego lub jąkania bardziej płynnego albo zintegrowanym podejściem. Przy mówieniu bardziej płynnym skupiamy się na spowolnieniu tempa mowy, ćwiczeniu wydłużania samogłosek, miękkiego startu mowy, mowy przydechowej, stosowania pauz w mówieniu. Przy jąkaniu bardziej płynnym terapeuta ma za zadanie nauczyć pacjenta lżejszego jąkania się i zmniejszyć jego lęk przed mówieniem i samym jąkaniem. Podczas terapii pacjent uczy się jak kontrolować własne jąkanie i nabiera poczucia sprawczości.
W czasie terapii wprowadzane są również ćwiczenia oddychania przeponowo – żebrowego, fonacyjne oraz relaksacyjne.
Bibliografia
- Mielewska A., Węsierska K., 2013: Zastosowanie metod Palin PCI i Lidcombe Program w terapii jąkania wczesnodziecięcego.
- W: Skibska J., red.: Wspieranie rozwoju małego dziecka. Wydawnictwo Naukowe ATH, Wydawnictwo LIBRON, Bielsko-Biała, s. 93–120.
